การระงับความโกรธ นอกจากจะต้องใช้สติที่เข้มแข็งแล้ว ยังต้องใช้ปัญญาหาเหตุผลสอนจิตให้เข้าใจ และเห็นโทษของความโกรธด้วย เบื้องต้นต้องฝึกหัดสมาธิโดยกำหนดคำบริกรรมพุทโธกำกับจิตไว้เสมอ ไม่ว่าจะทำอะไรก็ตาม ระลึกพุทโธได้ ก็จงระลึกพุทโธไปเรื่อย ๆ แม้ในยามที่มีอารมณ์มากระทบแล้วทำให้เกิดความโกรธ ก็ต้องนึกพุทโธให้มั่นคง อย่าให้จิตปล่อยพุทโธ แล้วไหลไปตามความโกรธ ถ้ากำหนดสติอยู่กับพุทโธได้ ก็จะระงับความโกรธได้ชั่วคราว

จากนั้นฝึกใช้ปัญญาพิจารณาโทษของความโกรธ ถ้าเราปล่อยใจให้ไหลไปกับความโกรธ เราก็จะไปกระทำไม่ดีกับคนอื่น หรือพูดไม่ดีกับคนอื่น เป็นเหตุให้เกิดการทะเลาะวิวาท หรือขุ่นเคืองใจกันเปล่า ๆ ทำให้คนอื่นก็เป็นทุกข์ อีกทั้งตัวเราก็เป็นทุกข์เพราะอำนาจของความโกรธเผาใจเราก่อนใคร แม้มีความโกรธ ก็ควรต้องพยายามข่มระงับไว้อย่างสุดกำลัง อย่าไปอาละวาดใส่คนอื่น ถ้าเห็นว่าจะทนไม่ไหว ก็เดินหลบหนีไปที่อื่นเสียก่อน หลีกเลี่ยงการเผชิญหน้า เมื่อดีกรีความโกรธลดลงแล้ว ค่อยมาทำความเข้าใจกัน

ให้พิจารณาอยู่เนือง ๆ ว่า ความโกรธไม่เคยทำให้ใครได้ดี เราจะต้องไม่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำจิตใจเราได้อีกตลอดไป เราไม่ชอบให้ใครมาโกรธเรา มาทำไม่ดีกับเราฉันใด เราก็ไม่ควรไปโกรธคนอื่น ไปทำไม่ดีกับคนอื่นฉันนั้น

สาเหตุที่เกิดความโกรธ ก็เพราะว่า เราเห็นคนอื่นทำอะไรที่ไม่ถูกใจเรา เพราะเรามีความยึดถือในส่ิงใดสิ่งหนึ่งว่า ดี พอคนอื่นมาทำในส่ิงที่เป็นตรงกันข้ามกับที่ใจเราต้องการ เราก็เลยรู้สึกว่า ไม่ดี ก็เลยไม่พอใจ จงคิดเสียว่า ทุกคนต่างมีความชอบใจที่ไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน เราชอบใจอย่างนี้ คนอื่นอาจไม่ชอบใจเหมือนเราก็ได้ สิ่งที่เราชอบคนอื่นอาจไม่ชอบ สิ่งที่คนอื่นชอบ เราก็อาจไม่ชอบ ถ้าทุกคนต่างทำตามความอยากของตนเอง ก็จะต้องทะเลาะกันไปจนวันตาย

ดังนั้น จึงไม่ควรไปบังคับคนอื่น หรือไปอยากให้คนอื่นมากระทำในสิ่งที่ถูกใจเรา พยายามทำลายความอยากตรงนี้ มันเป็นสาเหตุแห่งความโกรธ ฝึกสติภาวนาพุทโธไว้เสมอ ๆ และพยายามใช้ปัญญาพิจารณาให้เห็นโทษของความโกรธอยู่เนือง ๆ วันหนึ่งก็จะลดความโกรธลงได้เอง ค่อย ๆ สอนจิตสอนใจตัวเอง ให้เข้าใจสภาวะธรรมตามความเป็นจริง อย่าไปบังคับคนอื่นให้ทำให้ได้อย่างใจเรา ความโกรธก็จะค่อย ๆ ลดน้อยลงไปเอง จงห้ามความอยากของใจเรา อย่าไปห้ามความอยากของใจคนอื่น มันไปบังคับคนอื่นให้ทำตามใจเราไม่ได้

 การระงับความโกรธ นอกจากจะต้องใช้สติที่เข้มแข็งแล้ว ยังต้องใช้ปัญญาหาเหตุผลสอนจิตให้เข้าใจ และเห็นโทษของความโกรธด้วย เบื้องต้นต้องฝึกหัดสมาธิโดยกำหนดคำบริกรรมพุทโธกำกับจิตไว้เสมอ ไม่ว่าจะทำอะไรก็ตาม ระลึกพุทโธได้ ก็จงระลึกพุทโธไปเรื่อย ๆ แม้ในยามที่มีอารมณ์มากระทบแล้วทำให้เกิดความโกรธ ก็ต้องนึกพุทโธให้มั่นคง อย่าให้จิตปล่อยพุทโธ แล้วไหลไปตามความโกรธ ถ้ากำหนดสติอยู่กับพุทโธได้ ก็จะระงับความโกรธได้ชั่วคราว

จากนั้นฝึกใช้ปัญญาพิจารณาโทษของความโกรธ ถ้าเราปล่อยใจให้ไหลไปกับความโกรธ เราก็จะไปกระทำไม่ดีกับคนอื่น หรือพูดไม่ดีกับคนอื่น เป็นเหตุให้เกิดการทะเลาะวิวาท หรือขุ่นเคืองใจกันเปล่า ๆ ทำให้คนอื่นก็เป็นทุกข์ อีกทั้งตัวเราก็เป็นทุกข์เพราะอำนาจของความโกรธเผาใจเราก่อนใคร แม้มีความโกรธ ก็ควรต้องพยายามข่มระงับไว้อย่างสุดกำลัง อย่าไปอาละวาดใส่คนอื่น ถ้าเห็นว่าจะทนไม่ไหว ก็เดินหลบหนีไปที่อื่นเสียก่อน หลีกเลี่ยงการเผชิญหน้า เมื่อดีกรีความโกรธลดลงแล้ว ค่อยมาทำความเข้าใจกัน

ให้พิจารณาอยู่เนือง ๆ ว่า ความโกรธไม่เคยทำให้ใครได้ดี เราจะต้องไม่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำจิตใจเราได้อีกตลอดไป เราไม่ชอบให้ใครมาโกรธเรา มาทำไม่ดีกับเราฉันใด เราก็ไม่ควรไปโกรธคนอื่น ไปทำไม่ดีกับคนอื่นฉันนั้น

สาเหตุที่เกิดความโกรธ ก็เพราะว่า เราเห็นคนอื่นทำอะไรที่ไม่ถูกใจเรา เพราะเรามีความยึดถือในส่ิงใดสิ่งหนึ่งว่า ดี พอคนอื่นมาทำในส่ิงที่เป็นตรงกันข้ามกับที่ใจเราต้องการ เราก็เลยรู้สึกว่า ไม่ดี ก็เลยไม่พอใจ จงคิดเสียว่า ทุกคนต่างมีความชอบใจที่ไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน เราชอบใจอย่างนี้ คนอื่นอาจไม่ชอบใจเหมือนเราก็ได้ สิ่งที่เราชอบคนอื่นอาจไม่ชอบ สิ่งที่คนอื่นชอบ เราก็อาจไม่ชอบ ถ้าทุกคนต่างทำตามความอยากของตนเอง ก็จะต้องทะเลาะกันไปจนวันตาย

ดังนั้น จึงไม่ควรไปบังคับคนอื่น หรือไปอยากให้คนอื่นมากระทำในสิ่งที่ถูกใจเรา พยายามทำลายความอยากตรงนี้ มันเป็นสาเหตุแห่งความโกรธ ฝึกสติภาวนาพุทโธไว้เสมอ ๆ และพยายามใช้ปัญญาพิจารณาให้เห็นโทษของความโกรธอยู่เนือง ๆ วันหนึ่งก็จะลดความโกรธลงได้เอง ค่อย ๆ สอนจิตสอนใจตัวเอง ให้เข้าใจสภาวะธรรมตามความเป็นจริง อย่าไปบังคับคนอื่นให้ทำให้ได้อย่างใจเรา ความโกรธก็จะค่อย ๆ ลดน้อยลงไปเอง จงห้ามความอยากของใจเรา อย่าไปห้ามความอยากของใจคนอื่น มันไปบังคับคนอื่นให้ทำตามใจเราไม่ได้

 สาธุ🙏🙏🙏ขอบคุณ​พระอาจารย์ที่ชี้แนะ