สติ คือ การที่เรามีสติจดจ่ออยู่กับอารมณ์อันเดียว เช่น พุทโธ ๆๆๆ ได้เป็นขณะ ๆ แล้วก็เผลอไปคิดอย่างอื่น เรียก สติ ถ้ามีสติอยู่กับพุทโธ ระลึกพุทโธได้นาน ๆ ยิ่งขึ้น จนกลายเป็นความรู้ตัวปรากฏขึ้น รู้ว่า เรากำลังระลึกพุทโธอยู่ เห็นหรือได้ยินคำบริกรรมชัดเจน เหมือนมีผู้รู้นั่งมองดูอยู่ เรียก สัมปชัญญะ

ส่วนสมาธิเป็นความหนักแน่นมั่นคงของใจที่มีสติติดต่อสืบเนื่อง ไม่หวั่นไหวไปกับอารมณ์ใดง่าย ๆ จิตรู้อยู่กับอารมณ์อันเดียว จนกระทั่งจิตปล่อยวางอารมณ์ รวมลงเป็นสักแต่ว่ารู้ รวมบ่อย ๆ หลายครั้ง หลายหน จนจิตมีฐานของสมาธิแน่น แม้จิตจะรวม หรือไม่รวม จิตก็หนักแน่นมั่นคง ไม่หวั่นไหวไปกับอารมณ์ใด ๆ จิตเป็นกลางวางเฉย รู้อยู่ตามลำพังจิต อย่างนี้เรืยกว่า จิตเป็นสมาธิ

 น้อมกราบขอบพระคุณพระอาจารย์อย่างหาที่สุดมิได้  กระผมได้ประพฤติปฏิบัติตามที่อาจารย์ว่ามาคือสติภาวนาอยู่แล้วก็หลุดไปคิดสิ่งใหม่  เมื่อนึกขึ้นได้ก็ภาวนาใหม่ ปฎิบัติแบบนี้มาหลายวันแล้วคับ  ก็เลยมีข้อสงสัยกับสมาธิว่าจะไปต่ออย่างไร  ที่กระผมได้ปฎิบัติเช่นนี้เพราะขณะนี้เป็นทุกข์ทางใจเป็นอย่างมาก  ที่ปฎิบัติก็เพื่อให้หยุดคิดเรื่องบางอย่างที่ทำให้เกิดทุกข์ในขณะเพื่อให้ใจสงบลงบ้างและหวังว่าซักวันนึงจะระงับทุกข์ทางใจนี้ได้ มิได้จะให้ถึงพระนิพพานที่อยู่ในอนาคตที่ยังไม่แน่นอนหากบุญพาวาสนามีจริงคงได้ถึงพระนิพพานในอนาคตกาล  บัดนี้กระผมกระจ่างแจ้งในข้อสงสัยที่พระอาจารย์ได้เมตตาแล้ว  กระผมจะปฎิบัติตามที่อาจารย์ให้ความกระจ่างมาเพื่อสงบระงับทุกข์ในปัจจุบัน   

            ขอกราบพระธรรมในพระอาจารย์ในความรู้ครั้งนี้อย่างสุดใจ     

       ปกรณ์