
๓. กัมมวรรค คือ หมวดกรรม ![]() ๓๘. กมฺมํ สตฺเต วิภชติ ยทิทํ หีนปฺปณีตตาย. กรรมย่อมจำแนกสัตว์ คือให้ทรามและประณีต. ม. อุป. ๑๔/๓๘๕.
๓๙. ยงฺกิญฺจิ สิถิลํ กมฺมํ น ตํ โหติ มหปฺผลํ. การงานอะไร ๆ ที่ย่อหย่อน ย่อมไม่มีผลมาก. นัย-สํ. ส. ๑๕/๖๘.
๔๐. สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคตึ. กรรมชั่วของตนเอง ย่อมนำไปสู่ทุคติ. ขุ. ธ. ๒๕/๔๗.
๔๑. สุกรํ สาธุนา สาธุ. ความดี อันคนดีทำง่าย. วิ. จุล. ๗/๑๙๕. ขุ. อุ. ๒๕/๑๖๗.
๔๒. สาธุ ปาเปน ทุกฺกรํ. ความดี อันคนชั่วทำยาก. วิ. จุล. ๗/๑๙๕. ขุ. อุ. ๒๕/๑๖๗.
๔๓. อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย. ความชั่ว ไม่ทำเสียเลยดีกว่า. สํ. ส. ๑๕/๖๘. ขุ. ธ. ๒๕/๕๖.
๔๔. ปจฺฉา ตปฺปติ ทุกฺกฏํ. ความชั่วย่อมเผาผลาญในภายหลัง. สํ. ส. ๑๕/๖๘. ขุ. ธ. ๒๕/๕๖.
๔๕. กตญฺจ สุกตํ เสยฺโย. ความดี ทำนั่นแล ดีกว่า. สํ. ส. ๑๕/๖๘. ขุ. ธ. ๒๕/๕๖.
๔๖. น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ. ทำกรรมใดแล้วร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นไม่ดี. สํ. ส. ๑๕/๘๑. ขุ. ธ. ๒๕/๒๓.
๔๗. ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ. ทำกรรมใดแล้วไม่ร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นแลเป็นดี. สํ. ส. ๑๕/๘๑. ขุ. ธ. ๒๕/๒๓.
๔๘. สุกรานิ อสาธูนิ อตฺตโน อหิตานิ จ. การที่ไม่ดีและไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ทำได้ง่าย. ขุ. ธ. ๒๕/๓๗.
๔๙. ยํ เว หิตญฺจ สาธุญฺจ ตํ เว ปรมทุกฺกรํ. การใดแลเป็นประโยชน์ด้วย ดีด้วย การนั้นแลทำได้ยากยิ่ง. ขุ. ธ. ๒๕/๓๗.
๕๐. น หิ ตํ สุลภํ โหติ สุขํ ทุกฺกฏการินา. สุขไม่เป็นผลอันคนทำชั่วจะได้ง่ายเลย. สํ. ส. ๑๕/๑๐๔.
๕๑. กลฺยาณการี กลฺยาณํ. ปาปการี จ ปาปกํ. ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว. สํ. ส. ๑๕/๓๓๓. ขุ. ชา. ทุก. ๒๗/๘๔.
๕๒. กมฺมุนา วตฺตตี โลโก. สัตวโลกย่อมเป็นไปตามกรรม. ม. ม. ๑๓/๖๔๘. ขุ. สุ. ๒๕/๔๕๗.
๕๓. นิสมฺม กรณํ เสยฺโย. ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า. ว. ว.
๕๔. กตสฺส นตฺถิ ปฏิการํ. สิ่งที่ทำแล้ว ทำคืนไม่ได้. ส. ส.
๕๕. ปฏิกจฺเจว ตํ กยิรา ยํ ชญฺญา หิตมตฺตโน. รู้ว่าการใดเป็นประโยชน์แก่ตน พึงรีบทำการนั้นเทียว. สํ. ส. ๑๕/๘๑.
๕๖. กยิรา เจ กยิราเถนํ. ถ้าจะทำ ก็พึงทำการนั้น (จริง ๆ). สํ. ส. ๑๕/๖๗. ขุ. ธ. ๒๕๑๕๖.
๕๗. กเรยฺย วากฺยํ อนุกมฺปกานํ. ควรทำตามถ้อยคำของผู้เอ็นดู. ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๗๒.
๕๘. กาลานุรูปํว ธุรํ นิยุญฺเช. พึงประกอบธุระให้เหมาะแก่กาลเทียว. ว. ว.
๕๙. รกฺเขยฺย อตฺตโน สาธุํ ลวณํ โลณตํ ยถา. พึงรักษาความดีของตนไว้ ดังเกลือรักษาความเค็ม. ส. ส.
๖๐. กิจฺจานุกุพฺพสฺส กเรยฺย กิจฺจํ. พึงทำกิจแก่ผู้ช่วยทำกิจ. ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๘๔.
๖๑. นานตฺถกามสฺส กเรยฺย อตฺถํ. ไม่พึงทำประโยชน์แก่ผู้มุ่งความพินาศ. ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๘๔.
๖๒. มา จ สาวชฺชมาคมา. อย่ามาถึงกรรมอันมีโทษเลย. ส. ฉ. |