๓๐.  อนวฏฺฐิต   จิตฺตสฺส             สทฺธมฺมํ  อวิชานโต
        ปริปฺลวปสาทสฺส                ปญฺญา  น  ปริปูรติ.

        เมื่อมีจิตไม่มั่นคง  ไม่รู้พระสัทธรรม  มีความเลื่อมใสเลื่อนลอย
        ปัญญาย่อมไม่บริบูรณ์.
        (พุทฺธ)                                               ขุ.ธ.  ๒๕/๒๐.

๓๑.  อปฺปมาณํ  หิตํ  จิตฺตํ               ปริปุณฺณํ  สุภาวิตํ
         ยํ   ปมาณํ  กตํ  กมฺมํ              น  ตํ  ตตฺราวสิสฺสติ.    

         จิตเกื้อกูลที่อบรมบริบูรณ์ดีแล้ว  เป็นจิตหาประมาณมิได้,  กรรม
         ใดที่ทำแล้วพอประมาณ  กรรมนั้นจักไม่เหลือในจิตนั้น.
         (อรกโพธิสตฺต)                                    ขุ.ชา.ทุก.  ๒๗/๕๙.

        
๓๒.  อานาปานสฺสติ  ยสฺส                อปริปุณฺณา  อภาวิตา
        กาโยปิ  อิญฺชิโต  โหติ              จิตฺตมฺปิ  โหติ  อิญฺชิตํ.

        สติกำหนดลมหายใจเข้าออก   อันผู้ใดไม่อบรมให้บริบูรณ์,  ทั้ง
        กายทั้งจิตของผู้นั้นก็หวั่นไหว.
        (สารีปุตฺต)                                           ขุ.ปฏฺ.  ๓๑/๒๕๐.

๓๓.  อานาปานสฺสติ   ยสฺส              ปริปุณฺณา  สุภาวิตา
        กาโยปิ  อนิญฺชิโต  โหติ          จิตฺตมฺปิ  โหติ  อนิญฺชิตํ.

        สติกำหนดลมหายใจเข้าออก  อันผู้ใดอบรมบริบูรณ์ดีแล้ว,  ทั้ง
        กายทั้งจิตของผู้นั้นก็ไม่หวั่นไหว.
        (สารีปุตฺต)                                            ขุ.ปฏิ.  ๓๑/๒๕๐.

๓๔.  ทิโส  ทิสํ  ยนฺตํ  กยิรา                 เวรี  วา  ปน  เวรินํ   
        มิจฺฉาปณิหิตํ  จิตฺตํ                     ปาปิโย  นํ  ตโต  กเร.

         โจรกับโจรหรือไพรีกับไพรี   พึงทำความพินาศให้แก่กัน,  ส่วน
         จิตที่ตั้งไว้ผิด  พึงทำเขาให้เสียหายยิ่งกว่านั้น.
         (พุทฺธ)                                                ขุ.ธ.  ๒๕/๒๐.

๓๕.  ทูรงฺคมํ  เอกจรํ                               อสรีรํ  คุหาสยํ
        เย  จิตฺตํ  สญฺญเมสฺสนฺติ                  โมกฺขนฺติ  มารพนฺธนา.

         ผู้ใดจักสำรวมจิตที่ไปไกล  เที่ยวไปดวงเดียว  ไม่มีรูปร่าง  มีถ้ำ
         (คือกาย)  เป็นที่อาศัย,  ผู้นั้นจักพ้นจากเครื่องผู้ของมารได้.
         ให้ตรงได้  เหมือนช่างศรทำลูกศรให้ตรงได้ฉะนั้น.
         (พุทฺธ)                                                  ขุ.ธ.  ๒๕/๑๙,๒๐.

๓๖.  น  ตํ  มาตา  ปิตา  กยิรา                   อญฺเญ  วาปิจ  ญาตกา
        สมฺมาปณิหิตํ  จิตฺตํ                           เสยฺยโส  นํ  ตโต  กเร.

        มารดาบิดาหรือญาติเหล่าอื่น   ไม่พึงทำเหตุนั้นให้ได้,  ส่วนจิต
        ที่ตั้งไว้ดีแล้ว  พึงทำเขาให้ดีกว่านั้น.
        (พุทฺธ)                                                    ขุ.ธ.  ๒๕/๒๐.

๓๗.  ผนฺทนํ  จปลํ  จิตฺตํ                  ทุรกฺขํ  ทุนฺนิวารยํ   
         อุชุํ  กโรติ  เมธาวี                  อุสุกาโรว  เตชนํ. 

         คนมีปัญญาทำจิตที่ดิ้นรน   กวัดแกว่ง  รักษายาก  ห้ามยาก
         ให้ตรงได้   เหมือนช่างศรทำลูกศรให้ตรงได้ฉะนั้น.
         (พุทฺธ)                                                ขุ.ธ.  ๒๕/๑๙.
        

๓๘.  ยถา  อคารํ  ทุจฺฉนฺนํ                   วุฏฺฐี  สมติวิชฺฌติ
        เอวํ  อภาวิตํ  จิตฺตํ                       ราโค  สมติวิชฺฌติ.  

        ฝนย่อมรั่วรดเรือนที่มุงไม่ดีฉันใด,   ราคะย่อมรั่วรดจิตที่ไม่ได้
        อบรมฉันนั้น.
        (พุทฺธ)                                                  ขุ.ธ.  ๒๕/๑๖.

 ๓๙.  โย  จ  สทฺทปฺปริตฺตาสี         วเน  วาตมิโต  ยถา
         ลหุจิตฺโตติ  ตํ  อาหุ             นาสฺส  สมฺปชฺชเต  วตํ.

         ผู้ใด  มักหวาดสะดุ้งต่อเสียง   เหมือนเนื้อทรายในป่า,  ท่านเรียก
         ผู้นั้นว่ามีจิตเบา,  พรตของเขาย่อมไม่สำเร็จ.
         (อญฺญตฺรภิกฺขุ)                                        สํ.ส.  ๑๕/๒๙๖.

๔๐.  วาริโชว  ถเล  ขิตฺโต                โอกโมกตอุพฺกโต     
        ปริผนฺทติทํ  จิตฺตํ                      มารเธยฺยํ  ปหาตเว.

        จิตนี้ถูกยกขึ้นจากอาลัยคือกามคุณ  เพื่อละที่ตั้งแห่งมาร  ย่อม
        ดิ้นรน  เหมือนปลาถูกจับขึ้นจากน้ำโยนไปบนบกฉะนั้น.
        (พุทฺธ)                                                 ขุ.ธ.  ๒๕/๑๙.

        
๔๑.  สญฺญาย  วิปรีเยสา                จิตฺตนฺเต  ปริฑยฺหติ
        นิมิตฺตํ  ปริวชฺเชหิ                   สุภํ  ราคูปสญฺหิตํ.  

        จิตของท่านย่อมเดือดร้อน   เพราะเข้าใจผิด,  ท่านจงเว้นเครื่อง
        หมายที่สวยงามประกอบด้วยความรัก.
        (อานนฺท)                                                สํ.ส.  ๑๕/๒๗๗.

        
๔๒.  เสโล  ยถา  เอกฆโน              วาเตน  น  สมีรติ
         เอวํ  นินฺทาปสํสาสุ                น  สมิญฺชนฺติ   ปณฺฑิตา.  

         ภูเขาหินแท่งทึบ  ไม่สั่นสะเทือนเพราะลมฉันใด,  บัณฑิตย่อมไม่
         หวั่นไหวในนินทาและสรรเสริญฉันนั้น.
         (พุทฺธ)                                                 ขุ.ธ.  ๒๕/๒๕.