
พระองค์ภา ขอถวายพระพรชัยมงคล ขออำนาจคุณพระศรีรัตนตรัย และบุญญานุภาพ จงเป็นพลวปัจจัยดลบันดาลให้ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา ทรงหายจากพระอาการประชวรโดยเร็วพลันเทอญ
ขอพระองค์ทรงพระเจริญ
ขอพระองค์ทรงพระเจริญ
ขอพระองค์ทรงพระเจริญ
#ดอยแสงธรรม_๒๕๖๕_๑๒_๑๖
ลำดับเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับพระองค์ภาที่พระอาจารย์รวบรวมไว้
ข้อควรรู้เกี่ยวกับ ECMO ROSC
.
ในฐานะที่เป็นหมอผ่าตัดหัวใจคนนึงและเกี่ยวข้องกับอุปกรณ์ชนิดนี้เเบบเต็ม ๆ เห็นมีความสับสนกันอยู่มากในศัพท์เเสงทางการแพทย์ เพื่อให้เกิดความเข้าใจในทางการเเพทย์ที่ตรงกัน จะได้ไม่สับสน
.
ECMO อาจจะไม่ค่อยได้ยินกันบ่อยนัก และมีไม่กี่ รพ.ที่มีเครื่องมือชนิดนี้ เพราะราคาค่าใช้จ่ายต่อครั้งไม่ต่ำกว่า 1 ล้านบาท
.
….. เวลาที่คนเราเกิดภาวะระบบไหลเวียนล้มเหลว หยุดหายใจ หัวใจหยุดเต้นหรือเต้นพริ้ว จนไม่สามารถส่งเลือดไปเลี้ยงร่างกายได้ การกู้ชีพ (CPR = cardio(หัวใจ) pulmonary(ปอด) resuscitation = ทำให้กลับมาเป็นปกติ) จึงเป็นวิธีเบื้องต้นที่จะช่วยชีวิตให้กลับคืนมาได้
.
ประกอบด้วยสองส่วนหลัก ๆ คือ กดหน้าอก และ การช่วยหายใจ กดหน้าอกเพื่อให้หัวใจถูกกด บีบ และคลาย เพื่อให้เลือดไหลเวียน
แต่ไม่ว่าจะกดได้ดีเพียงไร เลือดที่ไหลเวียนก็จะได้อย่างมากแค่ 1/3-1/2 ของภาวะร่างกายปกติ แต่เลือดที่ไหลเวียนนี้ ถ้าไหลเฉย ๆ ก็ไม่มีประโยชน์ แต่ จำเป็นที่จะต้องมีออกซิเจนในเลือดด้วย
.
ดังนั้นจึงต้องมีการช่วยหายใจ คือ ทำให้อากาศไหลเข้าสู่ปอด จะด้วยการ เป่าปาก หรือใช้หน้ากากพร้อมกับลูกโป่งขนาดเท่าลูกรักบี้เล็ก ๆ บีบอัดอากาศเข้าไป หรือจะใส่ท่อเข้าไปในหลอดลมแล้วบีบอัดอากาศเข้าไปก็ตามเเต่
.
สรุป คือต้องมี สองส่วน เพื่อรักษาสมอง เพราะสมองเป็นอวัยวะที่ทนต่อการขาดออกซิเจนได้น้อยที่สุด โดยทั่วไปเเค่เพียง 4 นาที ก็จะมีภาวะสมองตายได้
.
การ CPR ที่ดีต้องมีทั้งสองอย่างนี้
1.เลือดไหลเวียน และมีเเรงดัน
2.มี ออกซิเจนในเลือด
.
บางครั้ง ถ้า CPR ดี ๆ มีประสิทธิภาพ และขึ้นกับปัจจัยท่างร่างกายด้วย เราอาจ CPR ได้ถึง 2 ชม. โดยที่ สมองยังไม่ตาย เเละกลับมาเป็นปกติได้
.
หลังจากที่ สมองกับหัวใจได้ออกซิเจนไปเลี้ยง (เม็ดเลือดแดงที่ไหลเวียนพาไป)
ถ้าโชคดี ก็ จะมีภาวะที่เรียกว่า ROSC (return of spontaneous circulation)
คือการกลับมาไหลเวียนด้วยตัวเอง โดยไม่ต้องกดหน้าอก + ช่วยหายใจอีก (หัวใจเต้นเอง มีเเรงดันพอ และหายใจได้เอง)
.
แต่บางครั้ง แม้ว่า มี ROSC แล้ว แต่พบว่า ระดับออกซิเจนในเลือดยังคงปริ่ม ๆ ไม่เพียงพอ แรงดันเลือดยังต่ำ ๆ เพราะหัวใจยังงง ๆ กับการขาดเลือด (stunning) หรือ ปอดมีปัญหา เช่น โควิด ปอด พัง หรือเนื่องจากอะไรก็ตามเเต่ เช่นปอดบวมน้ำ แลกเปลี่ยนออกซิเจนได้ไม่ดี
.
นั่นคือแม้ว่าหายใจได้เอง หรือใช้เครื่องช่วยหายใจดันลมเข้าปอด แต่ปอดแลกเปลี่ยน ออกซิเจน ไม่ได้ด้วยตัวเอง ระดับออกซิเจนในเลือดต่ำ ปล่อย ๆไว้เดี๋ยวหัวใจก็จะหยุดอีก เพราะหัวใจก็ต้องการออกซิเจนเหมือนกัน
.
ศัลยแพทย์ CVT ก็จะใส่อุปกรณ์ ที่เรียกว่า
ECMO (extra corporeal membrane oxygenator) คือการเปิดเส้นเลือดดำใหญ่ ๆ และเอาเลือดไหลลงที่เก็บเลือด และใช้ปั๊มดันเลือดผ่านแผ่นกรองละเอียด ซึ่งเราก็จะปล่อย oxygen ความเข้มสูง เข้าไป เลือดก็จะคาย carbon dioxide ออกมา เเละรับ oxygen ใหม่เข้าไป (จะเห็นว่า สีของเลือด แตกต่างกันอย่างชัดเจนในภาพประกอบ)
.
และเราก็ดันเลือดไหลกลับเข้าไปในตัวผู้ป่วย อาจจะให้กลับไปทางหลอดเลือดดำ ถ้าหัวใจยังทำงานได้ดี แต่ถ้าหัวใจก็อ่อนแอ ก็ให้คืนกลับทางหลอดเลือดแดง เพื่อให้มีเเรงดันในระบบ ไหลเวียน โดยต้องหล่อยาป้องกันการเเข็งตัวของเลือด และปรับระดับยาให้เหมาะสม ให้มากไปเลือดจะออกทั่วร่างกาย ให้น้อยไป แผ่นกรองจะตัน
.
แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น หัวใจของผู้ป่วยควรต้องทำหน้าที่เองในระดับนึงด้วย เพื่อให้เลือดที่มีออกซิเจนเเล้วไหลเวียนไปเลี้ยงตามร่างกาย
.
ซึ่งเเพทย์จะพิจารณา ตามความเหมาะสม
เพราะบางราย ถึงเเม้ CPR แล้วมี ROSC แต่สมองเสียหายอย่างรุนแรงไปแล้ว การ on ECMO ก็ทำได้เพียงเเค่ยื้อเวลา
.
แต่ถ้าที่ผ่านมา ขณะทำ CPR สมองไม่เสียหายมากนัก เเต่ปอดและหรือหัวใจ อาจจะยังมีปัญหา ซึ่งรอเวลาฟื้นคืนตัวหรือแก้ไขสาเหตุ การ on ECMO จะช่วยได้มาก เพราะเมื่อปอด / หัวใจ กลับมาปกติ เราก็เอา ECMO ออกได้ และผู้ป่วยก็มีโอกาสรอดชีวิต
.
ECMO ไม่ใช่คำตอบในทุกกรณี มีความเหมาะสมเป็นราย ๆ ไป บทความนี้หวังว่าคงเป็นประโยชน์บ้าง ไม่มากก็น้อย
.
Cr. บทความจากนายแพทย์คนหนึ่ง
|