มาฆบูชารำลึก ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗

.

ในวาระที่ วันมาฆบูชามหามงคลเวียนมาบรรจบครบ ซึ่งปีนี้ตรงกับ วันเสาร์ ที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗ เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ ปีมะโรง ปีงูใหญ่ หรือที่เรียกว่า ปีมังกรทอง เป็นวันพระใหญ่ มีสวดปาติโมกข์ ปักข์ถ้วน นับเป็นอุโบสถที่ ๖ ผ่านมาแล้ว ๕ ยังเหลืออีก ๒ อุโบสถ จะสิ้นสุดฤดูหนาว

.

ความสำคัญในวันนี้ เป็นวันประชุมพร้อมด้วยองค์ ๔ ที่เรียกว่า "วันจาตุรงคสันนิบาต"

การประชุมพร้อมด้วยองค์ ๔ นี้ ได้แก่

.

๑. เป็นวันเพ็ญเดือน ๓ เดือนมาฆะ (เดือน ๔ ในปีอธิกมาส) จึงเรียกว่า วันมาฆปูรณมีบูชา เป็นวันกตัญญูแห่งชาติ เป็นวันแห่งความรักอันบริสุทธิ์

.

๒. พระอรหันตสาวกเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย ด้วยเพราะต่างรำลึกนึกถึงพระคุณอันประเสริฐของพระผู้มีพระภาคเจ้า ด้วยใจรักและเคารพ ประกอบด้วยกตัญญูกตเวทิตาธรรมตักเตือน จึงพร้อมใจกันมาเข้าเฝ้าพระบรมศาสดา ณ พระเวฬุวันมหาวิหาร

.

๓. พระอรหันต์เหล่านั้นล้วนเป็น เอหิ ภิกขุ อุปสัมปทา คือเป็นพุทธเวไนย ผู้ที่อันพระพุทธเจ้าเท่านั้นจักพึงบวชให้ได้ เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสว่า "เอหิ ภิกขุ" แปลว่า "เธอจงเป็นภิกษุมาเถิด (ธรรมอันเรากล่าวดีแล้ว พวกเธอจงตั้งใจประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อกระทำที่สุดแห่งทุกข์ให้ปรากฏโดยชอบเถิด -หากผู้นั้นยังไม่สำเร็จพระอรหันต์)

.

การที่พระพุทธองค์จะทรงประทาน "เอหิ ภิกขุ" แก่ผู้ใด ผู้นั้นจักต้องสร้างบารมีมาเต็มเปี่ยมแล้ว และเคยให้ทานผ้าจีวรในสำนักพระพุทธเจ้าพระองค์ใดพระองค์หนึ่ง เมื่อพระพุทธเจ้าทรงตรัสประทาน “เอหิ ภิกขุ” จึงมีจีวรอันสำเร็จด้วยฤทธิ์มาสวมกายในทันที สำเร็จเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา แม้บวชใหม่ แต่มีศีลาจารวัตรอันหมดจดงดงาม มีสติสำรวมปานพระเถระมีพรรษาตั้ง ๑๐๐

.

๔. พระอรหันต์เหล่านั้นล้วนทรงอภิญญา ๖ อันเป็นคุณธรรมอันยิ่งที่สำเร็จได้ด้วยยาก ประกอบด้วย

.

๑. อิทธิวิธิ แสดงฤทธิ์ได้ เช่น เหาะเหินเดินฟ้า ดำดินบินบนได้

๒. ทิพพโสต มีหูทิพย์

๓. เจโตปริยญาณ กำหนดรู้ใจผู้อื่นได้

๔. ปุพเพนิวาสานุสติญาณ ระลึกชาติได้

๕. ทิพพจักขุ มีตาทิพย์

๖. อาสวักขยญาณ รู้การทำอาสวะให้สิ้นไป

.

และมีเหตุการณ์พิเศษอีกอย่างหนึ่งเกิดขึ้นในวันนี้ ครั้งนั้นทีฆนขปริพพาชก ผู้เป็นหลานของพระสารีบุตร เที่ยวเดินตามหาพระสารีบุตรผู้เป็นลุงของตนอยู่ มาพบพระสารีบุตร กำลังถวายงานพัดอยู่เบื้องหลังพระผู้มีพระภาคเจ้า ณ ถ้ำสุกรขาตา เขาคิชฌกูฏ จึงรู้สึกไม่พอใจนัก จึงกล่าวในเชิงกระทบกระเทียบว่า “พระโคดม ข้าพเจ้ามีความเห็นว่า สิ่งทั้งปวงไม่ควรแก่ข้าพเจ้า ข้าพเจ้าไม่พอใจทั้งหมด”

.

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตอบโต้ด้วยคำพูดที่แทงใจดำของทีฆนขปริพพาชก จนไม่อาจหาเหตุผลมาโต้แย้งว่า “ถ้าเช่นนั้น เธอก็ควรไม่พอใจความเห็นอันนั้นของเธอเสียด้วย” พร้อมทั้งทรงแสดงธรรมอื่น ๆ อีกเป็นอเนกปริยาย พระสารีบุตรนั่งถวายงานพัดอยู่ ฟังไปพิจารณาไปก็ได้สำเร็จพระอรหันต์ ส่วนทีฆขปริพพาชกก็ได้ดวงตาเห็นธรรมบรรลุพระโสดาบัน

.

วันมาฆบูชานี้ จึงเป็นวันถือกำเนิดแห่งพระธรรมเสนาบดี ผู้เป็นอัครสาวกเบื้องขวา ผู้เลิศด้านปัญญา ผู้เป็นพลังสำคัญแห่งกองทัพธรรมในการขับเคลื่อนกงล้อแห่งธรรมจักรของพระผู้มีพระภาคเจ้าให้หมุนไปในไตรโลกธาตุ

.

เมื่อพระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ต่างเดินทางมาถึงพระเวฬุวันมหาวิหารในเวลาตะวันบ่าย ก็เข้าสู่ในที่ประชุมมหาสังฆสันนิบาต นั่งสงบนิ่งเงียบอย่างสำรวม มิได้มีเสียงพูดคุย สนทนาปราศรัยใด ๆ เป็นสังฆโสภณา คือความงดงามพร้อมพรั่งแห่งสงฆ์

.

เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้าสู่ที่ประชุม และทรงประทับนั่งบนพุทธอาสน์ในท่ามกลางสงฆ์แล้ว แม้จะมีภิกษุสงฆ์ประชุมกันอยู่ถึง ๑,๒๕๐ รูป แต่ในที่ประชุมนั้น นอกจากเสียงธรรมชาติแล้ว กลับมิได้มีเสียงใด ๆ ปรากฏ ยังคงสภาพสงบเงียบ ปานประหนึ่งเป็นสถานที่ว่างเปล่าปราศจากผู้คน

.

นี่คือ ความมหัศจรรย์ของการที่ พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ทรงอภิญญา ๖ ล้วนเป็นเอหิ ภิกขุ อุปสัมปทา ได้มาประชุมพร้อมกันในที่เฉพาะพระพักตร์ โดยมิได้นัดหมาย ไม่มีใครอาราธนาให้มา ต่างมากันเองด้วยดวงใจรักเคารพเทิดทูนในพระผู้มีพระภาคเจ้า

.

มหาสังฆสันนิบาตอันงดงามเช่นนี้ ย่อมปรากฏมีเพียงครั้งเดียว ในสมัยของพระโคดมพุทธเจ้าของพวกเรา เนื่องจากพระองค์มาอุบัติในช่วงที่มนุษย์มีอายุขัยต่ำสุด คือ ๑๐๐ ปี เพราะช่วงอายุขัยของมนุษย์ที่พระพุทธเจ้าจะเสด็จมาอุบัติตรัสรู้ธรรมได้นั้น ต่ำสุด คือ ๑๐๐ ปี และสูงสุดไม่เกิน ๑๐๐,๐๐๐ ปี ดังเช่น พระศรีอริยเมตไตรย มีอายุขัย ถึง ๘๐,๐๐๐ ปี มีการประชุมพร้อมด้วยองค์ ๔ เช่นนี้มากกว่า ๑ ครั้ง

.

และในวาระดิถีที่ ๑๕ นี้ พระผู้มีพระภาคทรงกระทำวิสุทธอุโบสถ คือทรงแสดงพระปาติโมกข์ในท่ามกลางสงฆ์ผู้บริสุทธิ์ ที่ล้วนเป็นพระอรหันต์ ซึ่งจะมีได้ก็เฉพาะในมหาสังฆสันนิบาตเช่นนี้เท่านั้น และทรงตรัสโอวาทปาติโมกข์ อันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา

.

ในวันมาฆบูชานี้ พระสงฆ์ทั่วประเทศก็จะกระทำสังฆอุโบสถ แสดงพระปาติโมกข์ เช่นเดียวกับครั้งพุทธกาล เมื่อจบแล้ว ก็จะมีการสวดท้ายปาติโมกข์ด้วยคาถาโอวาทปาติโมกข์ มีใจความดังต่อไปนี้ :-

.

ขันตี ปะระมัง ตะโป ตีติกขา

นิพพานัง ปะระมัง วะทันติ พุทธา

นะ หิ ปัพพะชิโต ปะรูปะฆาตี

สะมะโณ โหติ ปะรัง วิเหฐะยันโตฯ

.

ขันติ คือความอดทน เป็นตบะอย่างยิ่ง

พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมกล่าวพระนิพพานว่า เป็นเยี่ยม

ผู้ทำร้ายคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต

ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะ

.

สัพพะปาปัสสะ อะกะระณัง

กุสะลัสสูปะสัมปะทา

สะจิตตะปะริโยทะปะนัง

เอตัง พุทธานะสาสะนังฯ

.

การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑

การบำเพ็ญแต่ความดี ๑

การทำจิตของตนให้ผ่องใสและบริสุทธิ์ ๑

นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

.

อะนูปะวาโท อะนูปะฆาโต

ปาติโมกเข จะ สังวะโร

มัตตัญญุตา จะ ภัตตัสสะมิง

ปันตัญจะ สะยะนาสะนัง

อะธิจิตเต จะ อาโยโค

เอตัง พุทธานะ สาสะนังฯ

.

การไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑

ความสำรวมในปาติโมกข์ ๑

ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑

ที่นั่งนอนอันสงัด ๑

ความเพียรในอธิจิต ๑

นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

.

ในโอกาสอันเป็นมหามงคลสมัย วันมาฆบูชา เวียนมาบรรจบครบ บรรดาพุทธศาสนิกชนทุกท่าน จงอย่าได้พลาดโอกาสอันดีงาม ต่างมีมือถือดอกไม้ธูปเทียน ของหอม และภัตตาหารหวานคาว ไปสู่อารามที่ตนเลื่อมใสศรัทธา เพื่อกระทำอามิสบูชา ทำบุญตักบาตรในยามเช้า จากนั้น ก็สมาทาน ศีล ๕, ศีล ๘ หรือ ศีลอุโบสถ ตามกำลังความสามารถของตน เป็นปฏิบัติบูชา

.

แล้วนั่งสมาธิ เดินจงกรมภาวนา เป็นปฏิบัติบูชาให้ยิ่ง ๆ ขึ้นไป ตกเย็นก็มีการเดินทำประทักษิณเวียนเทียนรอบโบสถ์ วิหาร เจดีย์ มีทำวัตรค่ำ และสวดมนต์ ๗ ตำนาน ๑๒ ตำนาน ปิดท้ายด้วยการสวดโอวาทปาติโมกข์ พระเถระผู้ทรงพรรษายุกาล ก็จักแสดงธรรม เพื่อปลุกเร้าใจให้เกิดความอาจหาญ ให้ร่าเริงในสัมมาปฏิบัติอันเป็นหนทางดับทุกข์ได้ต่อไป

.

#ดอยแสงธรรม_๒๕๖๗_๐๒