อุเบกขา ต้องเจริญพรหมวิหาร ๔ ไปตามลำดับ คือ เจริญ เมตตา กรุณา มุทิตา ถ้าช่วยเหลืออะไรไม่ได้ ทำอะไรไม่ได้แล้ว ก็ปล่อยวาง เป็น อุเบกขา ส่วนอุเบกขาแท้ ก็ต้องดับสังโยชน์ ๑๐ ได้เป็นการปล่อยวางตามธรรมชาติของจิตบริสุทธิ์

ความพอใจ ไม่พอใจ เป็นเรื่องของความโลภ กับความโกรธ ความหลง ต้องอาศัยศีล ๕ เป็นกำแพงกั้นไว้ ไม่ให้แสดงออกมาทางกายวาจา ถ้าไม่ทำให้ศีลขาดถือว่า พอดี ถ้าทำราคะ โทสะ โมหะ ให้อยู่ในกรอบของศีลได้ คือ ยอมตายก็ไม่ยอมทำศีลขาด ฝึกจนมีสติปัญญาแน่วแน่ ก็สามารถดับสังโยขน์ ๓ ได้

ส่วนราคะ ปฏิฆะ ในสังโยชน์ข้อ ๔,๕ ต้องเจริญสมาธิได้เต็มภูมิ และอบรมปัญญาจนสามารถพิจารณากายให้เห็นเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จนปล่อยวางความยึดมั่นถือมั่นในร่างกายได้ ก็สามารถดับสังโยชน์ ๕ ได้ เป็นเหตุให้ได้บรรลุพระอนาคามีผล

กามราคะ มีหลายระดับ คือ ความยินดีในรูปสวย เสียงเพราะ กลิ่นหอม รสอร่อย สัมผัสนิ่มนวล จัดเป็นกามราคะอย่างหยาบ ความกำหนัดเมื่อจิตคิดปรุงรูปสวย ๆ งาม ๆ อยู่ในใจจัดเป็นกามราคะอย่างละเอียด จะดับได้ก็ต่อเมื่อดับสังโยชน์ ๕ ได้เท่านั้น

ส่วนโมหะ นั้น คือ ตัว อวิชชา ถ้าดับสังโยชน์ ๑๐ ได้ ก็ดับอวิชชาได้ จำเป็นต้องอบรมปัญญาถึงขั้นมหาสติมหาปัญญา และต้องดับสังโยชน์ ๕ ให้ได้ก่อน จึงเป็นหน้าที่ของพระอนาคามีที่จะสามารถทำลายมันได้ อย่ามัวแต่สงสัยอยู่เลย ตั้งใจเจริญศีล สมาธิ อบรมปัญญาไปจนเต็มภูมิเท่านั้น เดี๋ยวจิตมันจะทำงานเอง ไม่ใช่จะละได้ด้วยความอยาก หรือจินตนาการคิดนึกเอาเอง

 กราบขอบพนะคุณหลวงพ่อเป็นอย่างสูงด้วยคะ

จิราภรณ์